در علم روانشناسی، جوانمردی را مجموعه‌ای از دو فضیلت انسانیت (شفقت) و
اعتدال دانسته‌اند. فضیلت انسانیت که به معنای توجه به دیگران و دوستانه
رفتار کردن با آنان است، خود از سه ویژگی عشق، مهربانی و هوش عاطفی و
فضیلت اعتدال یا میانه‌روی که مانع افراط و تفریط در امور می شود و از
این طریق، ما را در برابر تنفر، تکبر، پیامدهای نامطلوب، خوشی‌های
ناپایدار و بی‌ثباتی‌های هیجانی محافظت می کند نیز از چهار ویژگی عفو و
گذشت، فروتنی، آینده‌نگری و کنترل خود تشکیل شده است که در ذیل به
تفصیل به آنها اشاره می‌شود.

عشق
افرادی که به دیگران عشق می‌ورزند برای روابط صمیمانه ارزش زیادی قائلند
و می‌کوشند چنین روابطی را ایجاد و حفظ کنند ما ممکن است نسبت به کسانی که به
آنها وابسته‌ایم. به کسانی که به ما وابسته اند یا به کسانی که از نظر
عاطفی و احساسی برایمان جذابند. احساس عشق و علاقه کنیم. این ویژگی سبب می
شود که فرد به دیگران اعتماد کند و در تصمیم‌گیری‌هایش دیگران را بر خود
مقدم دارد.

مهربانی
روانشناسان، مهربانی را مجموعه‌ای از احساسات مرتبط با نوع دوستی،
همیاری، سخاوت و تمایل کلی برای کمک به دیگران می‌دانند. افراد مهربان
معتقدند که دیگران نیز به اندازه آنها اهمیت دارند. همچنین، از نظر آنها
دادن با‌ارزشتر از گرفتن است. نتایج پژوهش‌ها نشان داده است که اعمال
خیرخواهانه و کمک به دیگران سبب افزایش بهزیستی روانی و جسمانی افراد می‌شود.

هوش عاطفی
افرادی که از هوش عاطفی بهره برده‌اند. به احساسات و نیات خود و دیگران
آگاهی دارند. همین امر به آنها کمک می‌کند در موقعیت‌های گوناگون به
بهترین نحو ممکن واکنش نشان دهند و در مواقع لزوم، با دیگران همدردی
کنند. اصولا افراد دارای هوش عاطفی به دلیل توانایی قراردادن خود در جای
دیگران، راحت تر دیگران را می‌بخشند و به آنها اعتماد می‌کنند. به دلیل
داشتن این ویژگی‌ها دیگران نیز خواهان دوستی با این افراد هستند.

عفو و گذشت
نتایج مطالعات دکتر انرایت و همکارانش درباره بخشش در دانشگاه ویس‌کانسین
نشان داده است که درمان عفونت‌های جسمانی با پنی سیلین و دیگر داروها
اهمیت دارد. این پژوهشگر بخشش را فرآیندی چند مرحله ای می‌داند که عبور
از همه آنها مستلزم یادگیری مهارت‌ها و صرف زمان کافی است. این مراحل
عبارتند از:

1. مرحله کشف: در این مرحله، فرد قربانی از درد عاطفی که در نتیجه رنجش
به وجود می‌آید آگاه می‌شود و در خود نیاز به تلافی و غیرعادلانه بودن
رنجش را احساس می‌کند. بنابراین، ممکن است احساساتی مانند خشم یا حتی
تنفر را تجربه کند. به دلیل تجربه این احساسات منفی و همچنین، آگاهی کامل
از ظلمی که بر فرد قربانی رفته است. وی درد زیادی تحمل می‌کند و دچار
آشفتگی روانی می‌شود. مهم ترین مسئله در این مرحله اختصاص دادن میزان
انرژی مناسب برای غلبه بر درد و حفظ عملکرد مطلوب در حیطه‌های ارتباطی،
شغلی و تحصیلی است. همچنین، در این مرحله، شخص تصمیم به تلافی جویی و
انتقام گرفتن از فرد متخاصم می‌گیرد.

2. مرحله تصمیم‌گیری: در این مرحله، فرد قربانی به این نتیجه می‌رسد که
فرد خاطی تنها سبب رنج بیشتر وی می‌شود و به این بینش دست می‌یابد که
برای تسهيل فرایند التیام لازم است بعضی نگرش‌های خود را تغییر دهد.
همچنین ممکن است وی گاهی به بخشودن شخص خاطی فکر کند. نکته مهم در این
مرحله غلبه بر احساسات، افکار و اعمالی است که حول انتقام گرفتن وجود
دارد.

3. مرحله عملی: در این مرحله، فرد آسیب‌دیده به صورت عمل یبخشودن فرد
خاطی را آغاز می‌کند. قربانی به بررسی زوایای زندگی فرد خاطی می‌پردازد و
سعی می‌کند خودش را جای وی بگذارد. ممکن است به این نتیجه برسد که شرایط
نابهنجار دوران کودکی فرد متخاصم، وضعیت اقتصادی نامطلوب او یا فقر
فرهنگی‌اش باعث چنین رویدادی شده است. همچنین، احتمال دارد که اگر خود او
نیز در چنین موقعیتی قرار می‌گرفت، قادر به کنترل رفتار و کردارش نبود.
این افکار سبب ایجاد حس دلسوزی نسبت به فرد خاطی می‌شود و از سر گرفتن
دوباره روابط را ممکن می‌سازد.

4. مرحله نتیجه: در این مرحله فرد بخشایشگر در می‌یابد که بر اثر بخشش فرد
خاطی از افکار و احساسات منفی رها شده است. همچنین، وی به این نتیجه مي‌رسد که این مسئله باعث رشد فردی وی و افزایش آگاهی او درباره خودش و
دیگران شده است.

فروتنی
افراد فروتن بهتر می‌دانند که به جای صحبت کردن درباره فضائل و کمالات
خود، با رفتار و کردارشان دیگران را متوجه قابلیت هایشان سازند. این
افراد از خود شناخت صحیحی دارند و می‌دانند که قادر نیستند هر کاری را
انجام دهند. بنابراین، از کمک‌های دیگران بهره می‌جویند. آنها با دیگران
صرف‌نظر از رتبه و مقام اجتماعی برخورد مناسبی دارند.

آینده‌نگری
این ویژگی به معنای جهت گیری عملی درمورد اهداف آینده است. وجود این
خصیصه در فرد سبب می‌شود که وی در قبال تصمیماتی که اتخاذ می‌کند محتاط
باشد. از ریسک‌های بی مورد بپرهیزد، همیشه اهداف اصلی خود را به خاطر
داشته باشد و بر مبنای آنها تصمیم‌گیری کند. افراد آینده‌نگر رفتار
تکانشی خود را بررسی و پیامدهای اعمالشان را پیش‌بینی می‌کنند. باید در
نظر داشته باشیم که این ویژگی مترادف کوته‌بینی و احتیاط یا بش از حد نیست.
بلکه به معنای هوشمندی و توانایی برنامه ریزی برای رسیدن به اهداف مهم
زندگی است.

کنترل خود
کنترل خود به فرایند اعمال کنترل بر اعمال خود به منظور دستیابی به اهداف
یا عمل بر طبق هنجارهای جامعه اطلاق می‌شود. این توانایی هم در مورد
مقاومت در برابر وسوسه‌ها (پرهیز از بدگویی و دروغ گفتن) و هم در مورد
شروع فعالیت‌های مطلوب (مانند کمک کردن به دیگران) کاربرد دارد.